Κινεζικό ενδιαφέρον για τα βότανα του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου

ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ»

Η χαράδρα του Βίκου, ο τόπος που την περιβάλλει, αλλά και γενικότερα το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, για τους κατοίκους των χωριών του Ζαγορίου και της Κόνιτσας, δεν αποτελούν απλά, τοπία φυσικού κάλλους, προστατευόμενες περιοχές, ή βοσκοτόπια, είναι η γη που συνδέεται άμεσα με τη ζωή τους, γιατί γεννά τα βότανα και τα αρωματικά φυτά, απαραίτητα στην καθημερινότητα τους.

Οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών στην Ήπειρο αποκαλούν τον τόπο τους «φαρμακείο της φύσης». Μία μικρή πινακίδα στην πλατεία του χωριού Κουκούλι Ζαγορίου, που αναγράφει «ο βικογιατρός», κεντρίζει το ενδιαφέρον και γίνεται η αφορμή για να μάθουμε για τις λαϊκές παραδόσεις που στηρίχτηκαν στα βότανα και τα αρωματικά φυτά, που συνεχίζονται έως σήμερα.
«Βικογιατρός» είναι η ονομασία από το καφενείο του χωριού και αυτό γιατί ο ιδιοκτήτης του Νίκος Κοντοδήμος αναπροσδιορίζεται ως «ερασιτέχνης βικογιατρός», γιατί ασχολείται αποκλειστικά με τα βότανα, περισσότερο από 30 χρόνια, όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει.

Από το βάθος του χρόνου έρχονται, ιστορίες και μύθοι για τα «γιατρικά» βότανα, τα θαύματα των «Βικογιατρών», τα αρωματικά φυτά για το φαγητό και τα σπιτικά λικέρ, λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κοντοδήμος και με ενδιαφέρον παραθέτει πολλές πληροφορίες και τις δικές εμπειρίες, γύρω από την χρησιμότητα της χλωρίδα του τόπου του.
«Είναι εκατοντάδες τα βότανα στην χαράδρα του Βίκου, αλλά είναι μύθος αυτά που λέγονται ότι δηλαδή βρίσκονται μόνο μέσα στην χαράδρα. Σαφώς βρίσκονται και στη γύρω περιοχή. Μέσα στο Κουκούλι στο χωριό μας, έχω εγώ μετρήσει καθ' όλη τη διάρκεια του έτους τουλάχιστον 25 βότανα, τα οποία είναι χρήσιμα στην καθημερινότητα μας. Τους περασμένους αιώνες τα χρησιμοποιούσαν στην μαγειρική και για φαρμακευτικούς σκοπούς και εμείς συνεχίζουμε αυτήν την παράδοση». Όπως επισημαίνει, εκτός από την ρίγανη τη μέντα, το μελισσοβότανο, το πεντάνευρο, το σκορπίδι, το βάλσαμο, υπάρχουν 4 είδη άγριου κρόκου, ροζ, λευκό, μπορντό και κίτρινο, που φύεται σε μεγάλα υψόμετρα, σε περιοχές που έχουν χιόνια.
«Ένα άλλο βότανο είναι τα αφροξυλάνθη ή σαμπούκο. Το άνθος του το χρησιμοποιούσαν παλιά αποξηραμένο για το βήχα, τώρα εγώ το φτιάχνω λικέρ και αναψυκτικό, ενώ με τον καρπό του καταπληκτική μαρμελάδα. Μάλιστα, έχει μια ιδιομορφία, δεν πήζει εύκολα και χρησιμοποιούμε σπόρους από άλλα φρούτα για να πάρει την πηκτίνη».
Ο κ. Κοντοδήμος ισχυρίζεται πως υπάρχει βότανο που γιατρεύει τις πυώδεις αμυγδαλές σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι ένας βολβός, από τον οποίο τρως δύο φέτες τις ημέρες που εκδηλώνεται η νόσος. Δεν γιατρεύει το σύμπτωμα, λέει, αλλά το πρόβλημα. Επιπλέον έχει παρατηρήσει, ότι αντίδοτο στην μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ είναι το ρόφημα μελισσοβότανου.
Για τους βικογιατρούς, οι οποίοι έζησαν πάνω από 300 χρόνια και στις δύσκολες εποχές της Τουρκοκρατίας, αναφέρει πως «είχαν με μία κακή νοοτροπία. Δεν έγραφαν τίποτα από συνταγές. Τις μετέφεραν με το στόμα προφορικά, από γενιά σε γενιά, γι' αυτό δεν διασώθηκαν πολλές συνταγές».
Ο κ. Νίκος αξιοποιεί τα ακούσματα που έχει και κάνει προσωπικές παρατηρήσεις, ενώ ανατρέχει και στην βιβλιογραφία. «Οι γνώσεις που έχω, μου μεταφέρθηκαν από τους ηλικιωμένους της οικογένειας ενώ στη συνέχεια άρχισα να καταγράφω όλα τα ακούσματα. Προσπαθώ να διασταυρώσω πληροφορίες που μου έρχονται και κρατώ εκείνα που μπορούν να βοηθήσουν τους ζωντανούς οργανισμούς. Αν είχαμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τις κινήσεις των ζώων τις ημέρες που έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας, θα μαθαίναμε όλα τα βότανα. Εμείς δεν έχουμε την υπομονή να τα παρακολουθήσουμε. Ανάλογα με το πρόβλημα που έχει το κάθε ζώο και ειδικά το άγριο θα πάει να βρει το συγκεκριμένο βότανο», επισημαίνει με έμφαση.
Ο ερασιτέχνης βικογιατρός, έχει παρατηρήσει ότι «δεν υπάρχει λόγος, καθημερινά και ασταμάτητα να χρησιμοποιούμε ένα συγκεκριμένο βότανο. Ο χρόνος χρήσης με το αποτέλεσμα, είναι τρεις προς ένα. Δηλαδη, 10 ημέρες το χρησιμοποιείς και 3 το σταματάς».
Σε κάθε σπίτι στην Ήπειρο, όλοι χρησιμοποιούν τα βότανα, για παράδειγμα φτιάχνουν βαλσαμόλαδο, έχουν μελισσοβότανο, ρίγανη, τσάι, μέντα. Η συνισταμένη των ιδιοτήτων τους, όπως υποστηρίζει ο κ. Νίκος, τείνει να ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα των οργανισμών.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Στο Κουκούλι, λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο Λαζαρίδη, όπου η επίσκεψη στους χώρους του, είναι ένα μάθημα
Φυσικής Ιστορίας του Ζαγορίου. Ο δάσκαλος και συγγραφέας Κώστας Λαζαρίδης που γεννήθηκε και έζησε στο Κουκούλι, συνέλεξε από την ευρύτερη περιοχή του Δρυμού, 1240 διαφορετικά είδη φυτών και βοτάνων, τα οποία ανήκουν στις 96 από τις 149 οικογένειες φυτών παγκοσμίως. Τα φυτά τα οποία είναι τοποθετημένα σε ειδικές προθήκες, φέρουν την λατινική τους ονομασία και έχουν ταξινομηθεί σε οικογένειες. Επίσης, εκτίθενται και προσωπικά αντικείμενα του Κώστα Λαζαρίδη ,όπως ο βοτανοσυλλέκτης με τον οποίο μετέφερε τα βότανα ώστε να μην καταστραφούν.
Ωστόσο, σε ενημερωτικό έντυπο του Φορέα Διαχείρισης επισημαίνεται χαρακτηριστικά: «Να θυμάστε ότι, στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου, φύονται πολλά φαρμακευτικά φυτά, τις ιδιότητες των οποίων γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι κάτοικοι της περιοχής και ιδιαίτερα οι περίφημοι πρακτικοί γιατροί, οι λεγόμενοι βικογιατροί, που πάντα συνέλλεγαν τα φυτά με μέτρο και γνώση γι' αυτό διασώθηκαν έως τις ημέρες μας.
Κινεζικό ενδιαφέρον για τα βότανα του Εθνικού Δρυμού
Η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Περιφέρειας Ζιλίν στην Κίνα και εξαμελής αντιπροσωπεία πραγματοποίησε διερευνητική επίσκεψη στα Ιωάννινα, την περασμένη εβδομάδα, με την προοπτική της συνεργασίας σε τομείς όπως της Υγείας, του Πολιτισμού, της Παιδείας και του Τουρισμού.
«Η αρχαία κινέζικη ιατρική» που στηρίζεται σε βότανα είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στην Περιφέρεια Ζιλίν που βρίσκεται στα Β.Α. του κράτους και συνορεύει με την Κορέα και την Εσωτερική Μογγολία. Πρόκειται για περιοχή που έχει κοινά χαρακτηριστικά με την Ήπειρο, στην οποία λειτουργούν 320 εργοστάσια παραγωγής φαρμάκων από βότανα, εκ των οποίων μόνο δύο είναι κρατικά. Τα βότανα που χρησιμοποιούνται για πρώτη ύλη, φύονται στην περιοχή τους ,όμως οι Κινέζοι, εκδήλωσαν μεγάλο ενδιαφέρον σχετικά με τα βότανα της Ηπείρου, για τα οποία ήδη, είχαν ακούσει.
Στα Ιωάννινα, οι εκπρόσωποι της Κινεζικής Περιφέρειας οι οποίοι συνοδεύονταν από τον αντιπρόεδρο του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου, είχαν συναντήσεις με τον Περιφερειάρχη Αλέξανδρο Καχριμάνη και την Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Ιωαννίνων Τατιάνα Καλογιάννη.
Ο κ. Καχριμάνης, τόνισε πως είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ήπειρο, ενώ ανέφερε ότι, κάποτε η περιοχή ήταν πρωτοπόρα στα βότανα, αλλά σήμερα μένει πίσω λόγω της κλασικής ιατρικής. Στον τομέα αυτό πρόσθεσε, «μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο, με τα ειδικά του τμήματα, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και θα επιδιωχθεί συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της Περιφέρειας Ζιλίν, που έχει 70.000 φοιτητές». Οι Κινέζοι από την Ζιλίν, εκτός από τα βότανα και τις βιολογικές εφαρμογές, ενδιαφέρθηκαν και για τουριστική συνεργασία, καθώς ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 27 εκατομμύρια.
πηγή