Πέτρινα στολίδια, γέφυρες με την ιστορία μας

ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ

 

Αρχιτεκτονικά αριστουργήματα που συμβολίζουν τον αγώνα του ανθρώπου ενάντια στην απομόνωση, τα πέτρινα γεφύρια έχουν σχεδόν ενσωματωθεί στο φυσικό τοπίο της ελληνικής επαρχίας.

Καλουτά, Ιωάννινα. Xτίστηκε το 1812 και ενώνει τις δύο όχθες του παραπόταμου του Αραχθου, Ζαγορίτη. Εχει τρία τόξα με διαδοχικά ανοίγματα 8, 10 και 8 μέτρων. Σύμφωνα με αναφορές χτίστηκε με δωρεά του τοπικού μυλωνά Γούλα, ενώ οι κάτοικοι είχαν απευθυνθεί και στον Κοσμά Αιτωλό, ζητώντας του να μεσολαβήσει για την κατασκευή του γεφυριού.

Κάποια με ηλικία χιλιάδων χρόνων, όπως το γεφύρι στο Ξηροκάμπι Λακωνίας που πρωτοχτίστηκε το 150 π.Χ., κουβαλούν ανθρώπινες ιστορίες αιώνων.
Επάνω στις παλιές τους βάσεις έχτισαν οι κατοπινοί, Βυζαντινοί, Τούρκοι και έφτασαν σήμερα να συνιστούν αληθινά μνημεία Ιστορίας. Και έργα τέχνης. Τα περισσότερα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα και τελούν υπό καθεστώς προστασίας.
Τα πρόσφατα γεγονότα, όμως, έθεσαν υπό αμφισβήτηση τη μέριμνα που λαμβάνεται για τη συντήρησή τους: Μια δυνατή κακοκαιρία στάθηκε αρκετή για να γκρεμιστεί το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας στην Αρτα και το Πάνω Γεφύρι στην Αμφίκλεια, ενώ έδωσε αφορμή για να εκπέμψουν σήμα κινδύνου αρκετά άλλα που καταρρέουν σταδιακά λόγω της εγκατάλειψης.
Στις μάχες
Τα πέτρινα γεφύρια της Ελλάδας έγιναν συχνά σκηνικό μαχών κατά την Τουρκοκρατία αλλά και σφοδρών συγκρούσεων στη διάρκεια του Εμφυλίου. Ενδύθηκαν με λαϊκούς μύθους, έγιναν στίχοι σε ποιήματα του Κώστα Κρυστάλλη.

Κομψάτου, Ροδόπη

Μια τυπική μεσαιωνική γέφυρα. Χρονολογείται στο Βυζάντιο και πιθανώς χτίστηκε πάνω σε υπολείμματα ρωμαϊκών βάσεων. Γεφυρώνει τον ποταμό Κομψάτο, ανάμεσα στα χωριά Πολύανθο και Ιασμο. Κάποτε ήταν τρίτοξο με συνολικό μήκος 70 μέτρων. Σήμερα έχει δύο τόξα και τρία μεγάλα ανακουφιστικά.

Οι Γιώργος και Εύη Μπεληγιάννη είναι δύο άνθρωποι που έπειτα από πολύχρονη έρευνα κατόρθωσαν να καταγράψουν ένα σημαντικό τμήμα αυτού του θησαυρού.
Εντόπισαν και φωτογράφησαν 1.500 πέτρινα γεφύρια της χώρας, εργασία για την οποία βραβεύτηκαν το 2011 από την Ακαδημία Αθηνών.

Παπαστάθη, Ιωάννινα. Είναι ηλικίας 269 ετών. Αυτό το εκπληκτικής ομορφιάς γεφύρι έχει μήκος 85 μέτρα και άνοιγμα του μεγαλύτερου τόξου του 23,7 μέτρα. Γεφυρώνει τον Αραχθο. Χτίστηκε με περίπου 350 βενετικά φλουριά, τα μισά από τα οποία προσέφερε ο ηγούμενος της Μονής Βίλιζας, Αγάπιος. Αντεξε, παρότι βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς το 1942.

«Ξεκινήσαμε με αγάπη για τον τόπο μας. Το 2007 εκδώσαμε ένα βιβλίο με 700 γεφύρια, πολλά από τα οποία είναι εν χρήσει ακόμη και σήμερα», λέει στο «Εθνος» η κ. Εύη Μπεληγιάννη. «Το 2011, τέσσερα χρόνια μετά, είχαμε ήδη φτάσει τα 1.500. Είχαμε μετατρέψει τη ζωή μας σε μια αναζήτηση...».

Αρτοτίβας, Αιτωλοακαρνανία

Το μεγαλύτερο και αρχαιότερο γεφύρι της Ναυπακτίας. Κατασκευάστηκε πιθανώς στο τέλος του 15ου αιώνα και γεφυρώνει τον ποταμό Εύηνο με ένα τόξο ανοίγματος 23,65 μέτρων. Στο γεφύρι δόθηκε η περίφημη μάχη του οπλαρχηχού Αγγελάκη με τον Γιουσούφ Αράπη το 1818, ενώ το 1943 εδώ πολέμησαν ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ.

Ολα τα στοιχεία αναδεικνύουν την Ηπειρο ως πρωταγωνίστρια στα πέτρινα γεφύρια λόγω της εδαφικής της μορφολογίας.
Με άφθονες τις πρώτες ύλες -πέτρες από τα άγονα εδάφη- με χρήματα μαζεμένα με κόπο από το υστέρημα των κατοίκων που ήθελαν να κρατήσουν ανοιχτές διόδους με τα άλλα χωριά ή τα βοσκοτόπια τους άγριους χειμώνες, με την απαράμιλλη τέχνη των κτιστάδων ήδη ανεπτυγμένη, η περιοχή έδωσε σπουδαία δείγματα γεφυριών.

Κάστρου, Ανδρος

Αυτό το παλιό πέτρινο μονότοξο γεφύρι αιωρείται πάνω από τη θάλασσα. Ενώνει το Κάτω Κάστρο με τη χερσόνησο όπου βρίσκεται χτισμένη η Χώρα.

Και οι Ηπειρώτες τεχνίτες από τα θρυλικά μαστοροχώρια έγιναν περιζήτητοι ανά την Ελλάδα. Πλάι στα ονομαστά πετρογέφυρα, όπως αυτό της Αρτας, υπάρχουν εκατοντάδες άλλα εξίσου ενδιαφέροντα που λίγοι τα έχουν ανακαλύψει.
Το «Εθνος» παρουσιάζει σήμερα μερικά από τα ωραιότερα και πιο ιστορικά άγνωστα γεφύρια της χώρας με φωτογραφίες από το αρχείο τους ζεύγους Μπεληγιάννη και στοιχεία που συγκέντρωσαν κατά την έρευνά τους...
Κατερίνα Ροββά
πηγή