Η Αντιβακτηριακή Δράση των Ελληνικών Μελιών

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ

Η αντιβακτηριακή δράση του μελιού είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες. Η δράση του αυτή οφείλεται σε έναν αριθμό παραγόντων, όπως την υψηλή συγκέντρωση των σακχάρων του, το χαμηλό pH, αλλά και η περιεκτικότητα σε ουσίες με αντιμικροβιακή δράση. Πλείστα είναι τα είδη μικροοργανισμών των οποίων το μέλι αναστέλλει την ανάπτυξη, όπως είδη στρεπτόκοκκου, σταφυλόκοκκου και λυστέριας, την ασθένεια του άνθρακα και άλλα μικρόβια [1]. Σημαντική συνεισφορά στην αντιμικροβιακή δράση του μελιού έχει και η παρουσία οργανικών οξέων, με κύριο το γλυκονικό οξύ, τα φλαβονοειδή και τα υπόλοιπα φαινολικά συστατικά, αλλά και ουσίες τερπενικής φύσεως.

 

Το μέλι από το φυτό ‘μανούκα’ που φύεται στην Ωκεανία (Ν. Ζηλανδία και Αυστραλία) είναι το πιο φημισμένο μέλι ως προς την αντιβακτηριακή του δράση. Μάλιστα κατατάσσεται στα θεραπευτικά αγαθά (therapeutic goods) στην Αυστραλία, ενώ έχει πάρει έγκριση ως μέσο για τη μεταχείριση πληγών από την Αμερικάνικη Αρχή Τροφίμων και Φαρμάκων (US Food and Drug Administration). Το συγκεκριμένο μέλι κατέχει μη-υπεροξειδική αντιβακτηριακή δράση, αντιβακτηριακή δράση δηλαδή που δεν οφείλεται στο υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η2Ο2) [2].

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μελέτη που έγινε στη χώρα μας αναφορικά με την αντιβακτηριακή δράση ελληνικών και κυπριακών μελιών έναντι στα βακτήρια Staphyloccocus aureus καιPseudomonas aeruginosa, συγκρίνοντάς τα με το μέλι μανούκα [3,4].Αναλύθηκαν συνολικά 31 δείγματα, τα οποία παρουσιάζουν ποικίλη δράση. Όλα τα δείγματα έδειξαν αντιβακτηριακή δράση έναντι του Staphyloccocus aureus και 21 έναντι του Pseudomonas aeruginosa. Επίσης, οι ζώνες αναστολής της ανάπτυξης του Staphyloccocus aureus ήταν σε 14 δείγματα μεγαλύτερες σε σχέση με το μέλι μανούκα, ενώ για το Pseudomonas aeruginosa ο αντίστοιχος αριθμός μελιών ήταν 6. Ακόμα, σημαντικότερη παρεμποδιστική δράση (Minimum Inhibitory Concentration, MIC) έναντι του Staphyloccocus aureus και Pseudomonas aeruginosa έδειξαν 4 και 2 δείγματα αντίστοιχα συγκριτικά με το μέλι μανούκα. Στα δείγματα που έδειξαν σημαντική δράση έγιναν περαιτέρω αναλύσεις για να προσδιοριστεί ο μηχανισμός της αντιβακτηριακής τους δράσης. Σε όλα τα δείγματα βρέθηκε ότι το Η2Ο2 ασκούσε τη σημαντικότερη δράση, ενώ σε κάποια από αυτά διαπιστώθηκε η παρουσία αντιβακτηριακών ουσιών πρωτεϊνικής φύσης.

Στο παρελθόν έχουν γίνει κάποιες μελέτες με τα ελληνικά μέλια και την αντιβακτηριακή τους δράση. Το μέλι από βαμβάκι αναφέρεται ότι έχει την υψηλότερη αντιβακτηριακή δράση ανάμεσα στα ελληνικά μέλια [5], ενώ σημαντική είναι και η δράση του μελιού από πεύκο, έλατο και θυμάρι [6-8].

Σε άλλη μελέτη, τα δείγματα θυμαρίσιων μελιών εμφάνισαν από μέτριες έως ισχυρότατες δράσεις έναντι των ελεγχθέντων μικροοργανισμών, ενώ μία ουσία που απομονώθηκε από το μέλι πορτοκαλιάς έδειξε πολύ μεγάλη δράση ενάντια σε ένα εύρος μικροοργανισμών, ιδιαίτερα σε βακτήρια της στοματικής κοιλότητας [9]

Πιο πρόσφατα, σε ερευνητική εργασία μελετήθηκαν δείγματα από διάφορες περιοχές του κόσμου, μεταξύ των οποίων και ένα ελληνικού πευκόμελου συγκριτικά με δείγματα μελιού από το φυτό μανούκα [10]. Το δείγμα του ελληνικού μελιού είχε τη μεγαλύτερη παρεμποδιστική δράση ενάντια στα 4 από τα 5 υπό μελέτη βακτήρια. Στην ίδια μελέτη, το ελληνικό δείγμα είχε την υψηλότερη συνολική αντιβακτηριακή δράση έναντι του Staphyloccocusaureus.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι οι μέχρι τώρα μελέτες που έχουν γίνει αναφορικά με την αντιβακτηριακή δράση των ελληνικών μελιών καταδεικνύουν ότι μπορούν να ανταγωνιστούν κάλλιστα, αν όχι να ξεπεράσουν, σε ιδιότητες τα μέλια άλλων χωρών. Η ποικιλία της ελληνικής χλωρίδας, αλλά και των εδαφοκλιματικών συνθηκών της Ελλάδας, έχει ως αποτέλεσμα τα ελληνικά μέλια να διακρίνονται από ποικιλομορφία ως προς τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητές τους. Είναι ώρα ο πλούτος αυτός να αποκτήσει τη φήμη που του αξίζει και παράλληλα ο έλληνας μελισσοκόμος να αμειφθεί για τον κόπο του να παράγει αυτό το εξαιρετικό προϊόν. Αυτό που μένει είναι η απαραίτητη έρευνα για να εντοπιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και εξωστρέφεια για να γίνουν αυτά τα χαρακτηριστικά γνωστά στον καταναλωτή.

του Λευτέρη Αλυσσανδράκη, Επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Γεωργίας

Διαβάστε επίσης: Μαθήματα Μελισσοκομίας στην Ελληνική Γεωργία

Βιβλιογραφία

Γούναρη, Σ. (2004). Η ωφελιμότητα των προϊόντων της μέλισσας στον άνθρωπο. Πρακτικά του 2ο Επιστημονικού Συνέδριου Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αθήνα 21-23 Μαΐου 2004, σελ. 29-36.

Wikipedia, 2013. Manuka honey. Από http://en.wikipedia.org/wiki/M%C4%81nuka_honey.

Ανώνυμος, 2013. Μέλια από Ελλάδα και Κύπρο συναγωνίζονται το μέλι Μανούκα. Μελισσοκομικό Βήμα, 11(5): 52-54.

Anthimidou, E. and Mossialos, D. (2013). Antibacterial activity of Greek and Cypriot honeys against Staphylococcus aureus and Pseudomonas aeruginosa in comparison to manuka honey. Journal of Medicinal Food, 16(1): 42-7.

Θρασυβούλου, Α., Μανίκης, Ι., Τανανάκη, Χ., Τσέλλιος, Δ., Καραμπουρνιώτη, Σ. και Δήμου, Μ. (2002). Η ταυτότητα του ελληνικού μελιού Α. Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά που στηρίζουν την ποιότητα του προϊόντος. Πρακτικά του 1ο Επιστημονικού Συνέδριου Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αθήνα 29/11– 1/12 2002, σελ. 232-253.

Δήμου, Μ., Τανανάκη, Χ., Καραζαφείρης, Ε., Γούναρη, Σ., Μεσαναγρένος, Δ. και Θρασυβούλου, Α. (2002). Μέλι της Ρόδυς – Προοπτικές για την απόκτηση «Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης». Πρακτικά του 1ο Επιστημονικού Συνέδριου Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αθήνα 29/11– 1/12 2002, σελ. 77-94.

Σάρδαλου, Γ., Μενκίσογλου-Σπυρούδη, Ο., Διαμαντίδης, Γ. και Θρασυβούλου, Α. (2002). Αντιοξειδωτική και αντιβακτηριακή δράση διαφόρων ελληνικών μελιών. Πρακτικά του 1οΕπιστημονικού Συνέδριου Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αθήνα 29/11– 1/12 2002, σελ. 277-288.

Χήνου, Ι. Β. (ΧΧ). Μελέτη χημικών συστατικών-Bιολογικές δράσεις Ελληνικών θυμαρίσιων μελιών. Από http://www.iama.gr/ethno/thymus_files/thymus_Ioanna_Xinou.pdf.

Μέλλιου, Ε. (2005). Μελέτη χημικών συστατικών και βιολογικών δράσεων μελιού, βασιλικού πολτού, πρόπολης, μελιττοφόρων φυτών. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Alnaimat, S., Wainwright, M. and Al’Abri, K. (2012). Antibacterial potential of honey from different origins: A comparsion with manuka honey. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences, 1(5): 1328-1338.

www.ellinikigeorgia.gr