Μετά από τις αλλεπάλληλες μεταβολές στο καθεστώς ισχύος των
Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, την κατάργηση όρων των συμβάσεων και τη
δυνατότητα μείωσης των αποδοχών από τους εργοδότες, κρίνουμε χρήσιμο εν
όψει των νέων αλλαγών που αναμένονται σύντομα, να κάνουμε μία ανασκόπηση
τι ισχύει σήμερα κωδικοποιώντας τις σχετικές διατάξεις.
Υποχρεωτικότητα εφαρμογής Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας
Σύμφωνα με την Εργατική Νομοθεσία οι Σ.Σ.Ε. και οι Δ.Α. δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων που συμμετέχουν στην κατάρτισή των, εκτός και αν με απόφαση του Υπουργού Εργασίας έχει επεκταθεί και κηρυχτεί υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος. Στην περίπτωση αυτή, η εφαρμογή της είναι υποχρεωτική και ο εργαζόμενος δεν μπορεί να αμείβεται με αποδοχές κάτω από τα κατώτατα όρια της αντίστοιχης Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ή Διαιτητικής Απόφασης.
Να τονίσουμε πως για να είναι υποχρεωτική η εφαρμογή κάποιας Σ.Σ.Ε. πρέπει να είναι μέλος και ο εργοδότης (στην Εργοδοτική Οργάνωση) και ο εργαζόμενος (στην Εργατική Οργάνωση). Σε περίπτωση που είναι μόνο ο εργοδότης ή μόνο ο εργαζόμενος μέλος των αντίστοιχων συνδικαλιστικών οργανώσεων τότε η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. είναι υποχρεωτική μόνο αν με απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης έχει επεκταθεί και κηρυχτεί υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος.
Στην περίπτωση που η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. σε κάποια επιχείρηση δεν είναι υποχρεωτική, είτε γιατί δεν ανήκουν και τα δύο συμβαλλόμενα μέρη στην κατάρτιση της Σ.Σ.Ε., είτε γιατί δεν έχει κηρυχτεί υποχρεωτική για τον συγκεκριμένο κλάδο, οι καταβαλλόμενες αποδοχές δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που ορίζει η Εθνική Γενική Σ.Σ.Ε..
Ισχύς των όρων της Σ.Σ.Ε.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ερμηνευτικής εγκυκλίου 4601/304 – 12/3/2012 οι κανονιστικοί όροι συλλογικής σύμβασης, που θα λήξει ή θα καταγγελθεί, εξακολουθούν να ισχύουν για ένα τρίμηνο από τη λήξη ή την καταγγελία τους. Αυτό σημαίνει ότι για τους ήδη εργαζόμενους εξακολουθούν να ισχύουν επί τρίμηνο οι όροι της συλλογικής σύμβασης που έληξε ή καταγγέλθηκε, ενώ για τους προσλαμβανόμενους κατά τη διάρκεια του τριμήνου, μετά τη λήξη ή την καταγγελία της Σ.Σ.Ε., οι όροι της συλλογικής σύμβασης, που έληξε ή καταγγέλθηκε ισχύουν μόνο εφόσον η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α. έχει καταστεί υποχρεωτική.
Όταν παρέλθει το τρίμηνο από τη λήξη ή την καταγγελία της Σ.Σ.Ε και δεν συναφθεί νέα Σ.Σ.Ε., τότε όλοι οι κανονιστικοί όροι που αφορούν επιδόματα παύουν να ισχύουν, συνεχίζουν όμως να ισχύουν αποκλειστικά αυτοί που αφορούν αφενός το βασικό μισθό/ημερομίσθιο (της Σ.Σ.Ε. που έληξε ή καταγγέλθηκε) και αφετέρου τα επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον τα επιδόματα αυτά προβλέπονταν στις Σ.Σ.Ε που έληξαν ή καταγγέλθηκαν. Έτσι για τους ήδη εργαζόμενους, εξακολουθούν να ισχύουν οι κανονιστικοί όροι που αφορούν το βασικό μισθό ή ημερομίσθιο, και τα επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον προβλέπονταν. Επειδή η συγκεκριμένη προσαρμογή ορίζεται από το νόμο, δεν απαιτείται σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Οποιοδήποτε άλλο επίδομα που προβλέπεται παύει να ισχύει.
Να τονίσουμε πως οι ρυθμίσεις αυτές δεν είναι υποχρεωτικές για τον εργοδότη, αλλά του παρέχεται η δυνητική ευχέρεια να τις εφαρμόσει.
Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα για υπογραφή νέων ατομικών συμβάσεων εργασίας με αποδοχές κάτω από τα κατώτατα όρια της Σ.Σ.Ε. (που έληξε ή καταγγέλθηκε) και μέχρι τα όρια της εκάστοτε Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. (σύμφωνα με τα χρόνια προϋπηρεσίας και την οικογενειακή του κατάσταση) αλλά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
Αντίθετα για τους νεοπροσλαμβανόμενους καταρτίζεται ατομική σύμβαση εργασίας με ελεύθερη συμφωνία των μερών, οι αποδοχές των οποίων δεν μπορεί να είναι κατώτερες των αποδοχών της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Πότε λήγουν οι Σ.Σ.Ε. και τι εφαρμόζεται μετά τη λήξη τους
Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, ισχύουν τα εξής :
- Οι συλλογικές συμβάσεις που βρίσκονταν σε ισχύ, ήδη 24 μήνες μέχρι την 14/2/12 ή και περισσότερο, λήγουν μετά την παρέλευση ενός έτους, ήτοι στις 14/2/13, εκτός κι αν λήξουν ή καταγγελθούν νωρίτερα. Μετά τη λήξη τους και το διάστημα παράτασης ισχύος (3 μήνες επιπλέον) ο εργοδότης νομιμοποιείται να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι συλλογικές συμβάσεις που δεν είχαν καταγγελθεί και βρίσκονταν σε ισχύ, για χρονικό διάστημα μικρότερο των 24 μηνών μέχρι την 14/2/12, λήγουν το αργότερο εντός τριών (3) ετών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος τους, εκτός κι αν λήξουν ή καταγγελθούν νωρίτερα. Μετά τη λήξη τους και το διάστημα παράτασης ισχύος (3 μήνες επιπλέον) ο εργοδότης νομιμοποιείται να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι συλλογικές συμβάσεις που έληξαν ή καταγγέλθηκαν από τις 14/8/2011 και μέχρι τις 14/2/2012 (αυτές δηλαδή για τις οποίες στις 14/2/2012 δεν είχε παρέλθει το εξάμηνο της παράτασης ισχύος τους), ο εργοδότης νομιμοποιείται από τις 14/5/2012 να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που έληξαν ή καταγγέλθηκαν πριν τις 14/8/2011 και μέχρι σήμερα δεν έχει υπογραφεί νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τότε, από το χρονικό σημείο που έληξε το εξάμηνο παράτασης ισχύος τους, οι κανονιστικοί όροι της αντίστοιχης Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας έχουν μεταβληθεί σε συμβατικούς όρους ατομικής συμφωνίας και μεταβάλλονται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη των συμβαλλομένων μερών. Για τις περιπτώσεις νέων προσλήψεων στην περίπτωση αυτή, θα ισχύουν ατομικές συμφωνίες, που αποτυπώνουν τη βούληση των δύο μερών (εργοδότη και εργαζομένου) με κατώτερες αποδοχές αυτές που ορίζονται στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον υπογραφούν νέες Σ.Σ.Ε., ισχύουν οι όροι και οι αποδοχές που αυτές ορίζουν, δεν μπορούν όμως να προβλέπουν αποδοχές κατώτερες αυτών που ορίζει η Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Πάγωμα αυξήσεων
Σύμφωνα με την ερμηνευτική εγκύκλιο 4601/2012 από 14-02-12, και μέχρι το ποσοστό της ανεργίας να διαμορφωθεί κάτω του 10% (κάτι που δεν προβλέπεται να συμβεί στο άμεσο μέλλον), αναστέλλεται η εφαρμογή όρων συλλογικών συμβάσεων εργασίας, διαιτητικών αποφάσεων, Υπουργικών Αποφάσεων ή διοικητικών πράξεων κανονιστικού χαρακτήρα, που προβλέπουν αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων, δηλαδή των μισθών ή ημερομισθίων ή του βασικού μισθού, περιλαμβανομένων της υπηρεσιακής ωρίμανσης καθώς και του επιδόματος πολυετίας, χρόνου εργασίας, τριετίας, πενταετίας κ.λπ..
Δήμητρα Καβουρίδου, Οικονομολόγος, Συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net
Υποχρεωτικότητα εφαρμογής Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας
Σύμφωνα με την Εργατική Νομοθεσία οι Σ.Σ.Ε. και οι Δ.Α. δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων που συμμετέχουν στην κατάρτισή των, εκτός και αν με απόφαση του Υπουργού Εργασίας έχει επεκταθεί και κηρυχτεί υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος. Στην περίπτωση αυτή, η εφαρμογή της είναι υποχρεωτική και ο εργαζόμενος δεν μπορεί να αμείβεται με αποδοχές κάτω από τα κατώτατα όρια της αντίστοιχης Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ή Διαιτητικής Απόφασης.
Να τονίσουμε πως για να είναι υποχρεωτική η εφαρμογή κάποιας Σ.Σ.Ε. πρέπει να είναι μέλος και ο εργοδότης (στην Εργοδοτική Οργάνωση) και ο εργαζόμενος (στην Εργατική Οργάνωση). Σε περίπτωση που είναι μόνο ο εργοδότης ή μόνο ο εργαζόμενος μέλος των αντίστοιχων συνδικαλιστικών οργανώσεων τότε η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. είναι υποχρεωτική μόνο αν με απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης έχει επεκταθεί και κηρυχτεί υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος.
Στην περίπτωση που η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. σε κάποια επιχείρηση δεν είναι υποχρεωτική, είτε γιατί δεν ανήκουν και τα δύο συμβαλλόμενα μέρη στην κατάρτιση της Σ.Σ.Ε., είτε γιατί δεν έχει κηρυχτεί υποχρεωτική για τον συγκεκριμένο κλάδο, οι καταβαλλόμενες αποδοχές δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που ορίζει η Εθνική Γενική Σ.Σ.Ε..
Ισχύς των όρων της Σ.Σ.Ε.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ερμηνευτικής εγκυκλίου 4601/304 – 12/3/2012 οι κανονιστικοί όροι συλλογικής σύμβασης, που θα λήξει ή θα καταγγελθεί, εξακολουθούν να ισχύουν για ένα τρίμηνο από τη λήξη ή την καταγγελία τους. Αυτό σημαίνει ότι για τους ήδη εργαζόμενους εξακολουθούν να ισχύουν επί τρίμηνο οι όροι της συλλογικής σύμβασης που έληξε ή καταγγέλθηκε, ενώ για τους προσλαμβανόμενους κατά τη διάρκεια του τριμήνου, μετά τη λήξη ή την καταγγελία της Σ.Σ.Ε., οι όροι της συλλογικής σύμβασης, που έληξε ή καταγγέλθηκε ισχύουν μόνο εφόσον η εφαρμογή της Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α. έχει καταστεί υποχρεωτική.
Όταν παρέλθει το τρίμηνο από τη λήξη ή την καταγγελία της Σ.Σ.Ε και δεν συναφθεί νέα Σ.Σ.Ε., τότε όλοι οι κανονιστικοί όροι που αφορούν επιδόματα παύουν να ισχύουν, συνεχίζουν όμως να ισχύουν αποκλειστικά αυτοί που αφορούν αφενός το βασικό μισθό/ημερομίσθιο (της Σ.Σ.Ε. που έληξε ή καταγγέλθηκε) και αφετέρου τα επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον τα επιδόματα αυτά προβλέπονταν στις Σ.Σ.Ε που έληξαν ή καταγγέλθηκαν. Έτσι για τους ήδη εργαζόμενους, εξακολουθούν να ισχύουν οι κανονιστικοί όροι που αφορούν το βασικό μισθό ή ημερομίσθιο, και τα επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον προβλέπονταν. Επειδή η συγκεκριμένη προσαρμογή ορίζεται από το νόμο, δεν απαιτείται σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Οποιοδήποτε άλλο επίδομα που προβλέπεται παύει να ισχύει.
Να τονίσουμε πως οι ρυθμίσεις αυτές δεν είναι υποχρεωτικές για τον εργοδότη, αλλά του παρέχεται η δυνητική ευχέρεια να τις εφαρμόσει.
Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα για υπογραφή νέων ατομικών συμβάσεων εργασίας με αποδοχές κάτω από τα κατώτατα όρια της Σ.Σ.Ε. (που έληξε ή καταγγέλθηκε) και μέχρι τα όρια της εκάστοτε Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. (σύμφωνα με τα χρόνια προϋπηρεσίας και την οικογενειακή του κατάσταση) αλλά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
Αντίθετα για τους νεοπροσλαμβανόμενους καταρτίζεται ατομική σύμβαση εργασίας με ελεύθερη συμφωνία των μερών, οι αποδοχές των οποίων δεν μπορεί να είναι κατώτερες των αποδοχών της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Πότε λήγουν οι Σ.Σ.Ε. και τι εφαρμόζεται μετά τη λήξη τους
Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, ισχύουν τα εξής :
- Οι συλλογικές συμβάσεις που βρίσκονταν σε ισχύ, ήδη 24 μήνες μέχρι την 14/2/12 ή και περισσότερο, λήγουν μετά την παρέλευση ενός έτους, ήτοι στις 14/2/13, εκτός κι αν λήξουν ή καταγγελθούν νωρίτερα. Μετά τη λήξη τους και το διάστημα παράτασης ισχύος (3 μήνες επιπλέον) ο εργοδότης νομιμοποιείται να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι συλλογικές συμβάσεις που δεν είχαν καταγγελθεί και βρίσκονταν σε ισχύ, για χρονικό διάστημα μικρότερο των 24 μηνών μέχρι την 14/2/12, λήγουν το αργότερο εντός τριών (3) ετών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος τους, εκτός κι αν λήξουν ή καταγγελθούν νωρίτερα. Μετά τη λήξη τους και το διάστημα παράτασης ισχύος (3 μήνες επιπλέον) ο εργοδότης νομιμοποιείται να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι συλλογικές συμβάσεις που έληξαν ή καταγγέλθηκαν από τις 14/8/2011 και μέχρι τις 14/2/2012 (αυτές δηλαδή για τις οποίες στις 14/2/2012 δεν είχε παρέλθει το εξάμηνο της παράτασης ισχύος τους), ο εργοδότης νομιμοποιείται από τις 14/5/2012 να προσαρμόσει τους μισθούς στο βασικό μισθό της κλαδικής σύμβασης συν τα τέσσερα προβλεπόμενα επιδόματα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου.
- Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που έληξαν ή καταγγέλθηκαν πριν τις 14/8/2011 και μέχρι σήμερα δεν έχει υπογραφεί νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τότε, από το χρονικό σημείο που έληξε το εξάμηνο παράτασης ισχύος τους, οι κανονιστικοί όροι της αντίστοιχης Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας έχουν μεταβληθεί σε συμβατικούς όρους ατομικής συμφωνίας και μεταβάλλονται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη των συμβαλλομένων μερών. Για τις περιπτώσεις νέων προσλήψεων στην περίπτωση αυτή, θα ισχύουν ατομικές συμφωνίες, που αποτυπώνουν τη βούληση των δύο μερών (εργοδότη και εργαζομένου) με κατώτερες αποδοχές αυτές που ορίζονται στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον υπογραφούν νέες Σ.Σ.Ε., ισχύουν οι όροι και οι αποδοχές που αυτές ορίζουν, δεν μπορούν όμως να προβλέπουν αποδοχές κατώτερες αυτών που ορίζει η Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Πάγωμα αυξήσεων
Σύμφωνα με την ερμηνευτική εγκύκλιο 4601/2012 από 14-02-12, και μέχρι το ποσοστό της ανεργίας να διαμορφωθεί κάτω του 10% (κάτι που δεν προβλέπεται να συμβεί στο άμεσο μέλλον), αναστέλλεται η εφαρμογή όρων συλλογικών συμβάσεων εργασίας, διαιτητικών αποφάσεων, Υπουργικών Αποφάσεων ή διοικητικών πράξεων κανονιστικού χαρακτήρα, που προβλέπουν αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων, δηλαδή των μισθών ή ημερομισθίων ή του βασικού μισθού, περιλαμβανομένων της υπηρεσιακής ωρίμανσης καθώς και του επιδόματος πολυετίας, χρόνου εργασίας, τριετίας, πενταετίας κ.λπ..
Δήμητρα Καβουρίδου, Οικονομολόγος, Συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου