Το τελικό σχέδιο για τα αυθαίρετα

«Χαρτί οριστικής νομιμοποίησης» για τα αυθαίρετα κτίσματα και όχι «συγχωροχάρτι» για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα -όπως ισχύει σήμερα- αναμένεται να δώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο προχωρά στην κατάρτιση σχετικού νομοσχεδίου, που θα παρουσιαστεί περί τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου 2013. Στόχος είναι να δοθεί οριστικά τέλος σε υποθέσεις με μικρο-αυθαιρεσίες, που υπολογίζεται ότι αποτελούν το 70-80% των αυθαιρέτων, και υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει οικοδομική άδεια, προκειμένου οι ιδιοκτήτες τους να απεγκλωβιστούν από την ομηρία της ισχύουσας νομοθεσίας για την τακτοποίηση. Αντίθετα, δεν τίθεται θέμα νομιμοποίησης για τις βαριές περιπτώσεις αυθαιρέτων, οι ιδιοκτήτες των οποίων δεν διαθέτουν καμία άδεια δόμησης. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις, και όπου βέβαια δεν υπάρχει πρόβλημα με δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλό, ρέματα κ.λπ., θα συνεχίσει να ισχύει η διαδικασία τακτοποίησης. Εξετάζεται όμως να δοθούν περισσότερες διευκολύνσεις και γι’ αυτές τις περιπτώσεις.
Έτσι, σύμφωνα με πληροφορίες, προϋπόθεση για την οριστική νομιμοποίηση ενός αυθαιρέτου είναι η ύπαρξη οικοδομικής άδειας και η εναρμόνιση με τους όρους δόμησης που ισχύουν στην περιοχή όπου έχει ανεγερθεί.
Με το θέμα ασχολείται ειδική επιτροπή στο ΥΠΕΚΑ, η οποία προχωρά στην κατηγοριοποίηση των αυθαιρέτων, ώστε να διακρίνει πού μπορεί να δοθεί οριστική λύση και πού όχι. Η κατηγοριοποίηση γίνεται με γνώμονα το βαθμό αυθαιρεσίας. Δηλαδή, εάν πρόκειται για αυθαιρεσία σε κτίρια που διαθέτουν άδεια δόμησης ή είναι εξ ολοκλήρου αυθαίρετα χωρίς άδεια. Αυτό σημαίνει ότι για όσα ακίνητα ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία δεν θα τίθεται θέμα νομιμοποίησης, αλλά απλά θα τακτοποιούνται με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και ίσως κάποιες περαιτέρω διευκολύνσεις. Όσα όμως διαθέτουν άδεια δόμησης θα αντιμετωπίζονται διαφορετικά και κατά περίπτωση θα νομιμοποιούνται, με την καταβολή βέβαια του χρηματικού αντιτίμου που θα καθοριστεί.
Παράλληλα, κωδικοποιεί την υφιστάμενη νομοθεσία για την αυθαίρετη δόμηση, ώστε το νέο σχέδιο νόμου να αποτελέσει ένα θεσμικό πλαίσιο για τη συνολική επίλυση του προβλήματος.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οποιαδήποτε νέα ρύθμιση θα αφορά αυθαίρετα των οποίων ο φέρων οργανισμός έχει ολοκληρωθεί μέχρι την 28^η Ιουλίου 2011 που κατατέθηκε στη Βουλή το «νομοσχέδιο Παπακωνσταντίνου» για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων τότε και νυν νόμος 4014/11.
Τράπεζα γης
Εν τω μεταξύ, το θέμα δημιουργίας τράπεζας γης που έχει επαναφέρει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ δεν θα θεσμοθετηθεί -σύμφωνα με πληροφορίες- άμεσα ή τουλάχιστον δεν θα περιλαμβάνεται στις νέες ρυθμίσεις του υπουργείου που αναμένεται να ανακοινωθούν μέχρι το τέλος του μήνα.
Η τράπεζα γης είναι ένας «κουμπαράς γης», απ’ όπου θα μπορούν να ενεργοποιηθούν η μεταφορά συντελεστή δόμησης, οι απαλλοτριώσεις και οι αναπλάσεις του οικιστικού ιστού. Πρόκειται για τη δέσμευση αδόμητων εκτάσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα (στρατόπεδα, ιδιοκτησίες οργανισμών κ.λπ.), ώστε να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα δημιουργίας νέων χώρων πρασίνου και να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία περιβαλλοντικού αποθέματος. Η τράπεζα γης θα είναι στην αρμοδιότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, η τράπεζα γης θα είναι ένα «ταμείο» δικαιωμάτων ανάπτυξης με τη μορφή άυλων τίτλων για όσα ακίνητα δεν μπορούν να εξαντλήσουν το συντελεστή δόμησης σε μια περιοχή επειδή διέπονται από ένα ειδικό καθεστώς προστασίας, π.χ. τα διατηρητέα κτίρια. Έτσι, όταν κάποιος χρειάζεται δικαίωμα ανάπτυξης ακινήτου θα μπορεί να το αγοράσει σε μια συγκεκριμένη τιμή. Οι δήμοι που θα διαθέτουν τράπεζα γης θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν μέρος των εσόδων τους από την πώληση των δικαιωμάτων για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για την προστασία κοινόχρηστων χώρων ή κτιρίων, μέσω της αγοράς των δικαιωμάτων που τα αφορούν.
Κατάθεση προτάσεων επί των βασικών αρχών του πλαισίου
Χθες, ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης παρουσίασε στην αρμόδια Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου του Ελληνικού Κοινοβουλίου τις βασικές αρχές και τους στόχους για την αντιμετώπιση του ζητήματος των αυθαιρέτων, καλώντας τους βουλευτές να καταθέσουν σχετικές προτάσεις εντός πέντε ημερών, προκειμένου να ληφθούν υπόψη στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο.
Οι βασικές κατευθύνσεις του πλαισίου, όπως τις παρουσίασε ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ, είναι:
1) Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας περί αυθαιρέτων σε ένα ενιαίο κείμενο.
2) Η κατηγοριοποίηση των αυθαιρεσιών και η ταξινόμηση της βαρύτητας κάθε παράβασης, ώστε να αποκατασταθούν οι ανισότητες και να εμπεδωθεί το κράτος δικαίου.
3) Η θεσμική θωράκιση και ενίσχυση της νομικής «κόκκινης γραμμής» για την ύπαρξη αυθαιρέτων, με στόχο την κατοχύρωση του χρονικού σημείου ύστερα από το οποίο δεν θα γίνει, επ’ ουδενί, δεκτή οποιαδήποτε αυθαιρεσία.
4) Η καταγραφή των αυθαιρέτων, με παροχή διευκολύνσεων στους πολίτες, ώστε να μπορεί να αποτυπωθεί και να υπολογιστεί το περιβαλλοντικό ισοζύγιο με τρόπο ανταποδοτικό και όχι εισπρακτικό.
5) Η όσο το δυνατόν καλύτερη νομική θωράκιση των διαμορφούμενων διατάξεων.
Στόχος του ΥΠΕΚΑ είναι, σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ακρόαση των βουλευτών και την καταγραφή των απόψεών τους, να ολοκληρωθεί η επεξεργασία του σχεδίου νόμου, το οποίο θα θέσει σε δημόσια διαβούλευση και κατόπιν θα φέρει προς ψήφιση στη Βουλή.
Μιχάλης Μυγιάκης, στον Ελεύθερο Τύπο